Kentimizin en önemli tarihi eserlerinden olan Yazılıkaya (Midas Anıtı), Frigya Yaylası üzerinde bulunmaktadır. Yüksekliği bin 315 metre olan görkemli bir yapıdır. Yazılıkaya köyünün kuzeyinde Eskişehir, kuzeydoğusunda Seyitgazi, batısında Kütahya, güneyinde Afyonkarahisar bulunmaktadır. 
Bölgede yapılan kazı çalışmalarında buradaki ilk yerleşimlerin M.Ö. 3000’li yıllarda başladığı tespit edilmiştir. Anıtın üzerinde Frigce yazıtlar vardır.

Birinci yazıt, anıtın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerine kazınmıştır. 11 metre uzunluğundadır. Burada Kral Midas’ın ismi okunmaktadır. İkinci yazıt, sağ yan çerçeve üzerindedir. Bezeme ile çerçeve kenarı arasında kalan boşluğa yanlamasına soldan sağa doğru yazılmıştır. 4.75 metre uzunluğundadır. Baba sözcüğü ilginçtir. Okunabilmekle birlikte anlamları kesin olarak çözülemeyen bu yazıtlardan birincisi konum itibarıyla anıtın tümü ile ilgilidir.

İkincisi ise daha özeldir. Ayrıca, nişi çevreleyen ikinci çerçevenin her iki yanında ve nişin sağındaki bezemenin alt kısmında çıplak gözle güçlükle seçilebilen birkaç Frigce kelime vardır. Bunlar oldukça kaba ve yüzeysel olarak kazınmıştır. Bunlarda Ana Tanrıça Matar’ın adının geçmesi önemlidir. Anıtın solundaki nişin içinde bulunan yazıt, nişin sol duvarından başlar, arka duvarı ve sağ duvarı üzerinde devam eder. 4.45 metre uzunluğundadır.

1936 ve 1937 yıllarında, anıtın önünde arkeolojik kazılar yapılmıştır. Ana kayanın üzerinde yer yer 3 metre kalınlığa ulaşan dolgu toprağın altından kuzeye doğru meyilli bir avlu (17 metre x 19 metre), hemen güneyinde sütunlu bir galeriye ait ana kayaya oyulmuş düzgün bir taban ile 4 adet sütun kaidesi gün ışığına çıkartılmıştır. Doğu-batı doğrultusunda uzanan galeri, batı yönde büyük nişle sınırlanmaktadır. Araştırmacılar burada bir anıtsal fasad, üzeri açık bir avlu ve bir sütunlu galeriden meydana gelen, Ana Tanrıça Matar’a adanmış büyük bir açık hava kült kompleksi bulunduğu görüşünde birleşmektedir.

BİRİNCİ YAZIT: Alınlığın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerinde yer almaktadır. Alınlığın sol köşe hizasından başlayarak akrotlere doğru kavisli bir şekilde soldan sağa doğru yazılmıştır. 11 m uzunluğundadır. Harf boyları 0.45 metre-0.40 metredir. Yazıtta Ates ve Midai sözcükleri de görülmektedir.

İKİNCİ YAZIT: Anıtın sağ yan çerçevesi üzerindedir. Soldan sağa doğru yazılmıştır. 4.75 metre uzunluğundadır. Harf boyları 0.25 metredir.

ÜÇÜNCÜ YAZIT: Anıtın solundaki nişin içinde bulunan yazıt, nişin sol duvarından başlar, arka duvarı ve sağ duvarı üzerinde devam eder. 4.45 metre uzunluğundadır. Harf boyları 0.45 metredir.

Yazılıkaya bağlı olduğu Han ilçesine 20 kilometre, Eskişehir’e ise 70 kilometre uzaklıktadır. Ancak köye düzenli bir ulaşım bulunmuyor, bu yüzden ulaşım özel araçlarla sağlanmaktadır. 

Anıta dair farklı hipotezler yıllarca anlatıldı

Bölgeye gelen ilk gezginlerin mezar olarak değerlendirdiği yapının, daha sonra dini amaçlarla konulduğu iddiaları söz konusudur. Daha sonraki süreçlerde ise anıta dair farklı hipotezler öne sürüldü. Tartışma bu haliyle günümüze kadar geldi ve günümüz itibariyle de net bir fikir birliğine varılmış değildir. Anıtın üzerinde hala çözülememiş üç yazıt mevcut. Yazılıkaya Midas Anıtı bu yönüyle gizemini koruyan bir yapı olmaya devam ediyor.

Çözülemeyen sır: Yazılıkaya’da ne yazıyor?

Eskişehir’in Han ilçesi yakınlarında MÖ 7-8. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen, dünyanın en önemli açık hava anıtlarından biri olarak kabul edilen Yazılıkaya’nın sağ, sol ve üst kısmında bulunan yazılar henüz okunamadı. Frig uygarlığının en önemli anıtı olan Yazılıkaya’nın sırrı çözüldüğünde insanlık tarihinde yeni bir sayfa açılacağı tahmin ediliyor.

Gazete Eskişehir Ekspres'in Haziran sayısından...