İnternetin bu derece büyüsü nereden kaynaklanıyor?

Psikolog-Psikoterapist Aile Danışmanı-Sosyolog Yıldırım, internet bağımlılığı ve çocuklarımız konulu yazı dizisiyle Eskişehir Ekspres Şubat sayımızda… Yıldırım, bu ayki yazısında ‘İnternetin bu derece büyüsü nereden kaynaklanıyor’ sorusunu yanıtlıyor.

İnternetin bu derece büyüsü nereden kaynaklanıyor?

• İnternet emek gerektirmez.
• İnternet sorumluluk gerektirmez.
• İnternet sosyalleşme mekanıdır.
• Göz kontağı kurmanıza gerek yoktur.
• Kendini ifade etmek internette daha kolaydır.
• Bir grubun parçası olmak kolaydır.
• İnternet yeni bir kimliktir.
• Kim olmak isterseniz, o olabilirsiniz internette.
• İnternette buluşmak kolaydır.
• İnternet gizemlidir.
• İnternet statü verir.
• Toplumsal denetim zayıftır.
• İnternet sınırsızdır.
• İnternet özgürlüktür.
• İnternet kontrolsüzlüktür.
• Kontrol kişidedir.
• Pasif değil, aktif bir eğlencedir.
• İnternetin ödülü boldur.
• İnternette seçenek çoktur.
• İnternet dikkat gerektirmez.
• Stres ile başa çıkma yoludur.
• İnternet bir trans halidir.

Çocuklarımızı bağımlı olmadan nasıl koruruz?

Çocuklarımızı 0-3 yaşa kadar telefon tabletle tanıştırmamaya özen göstermeliyiz.6 yaş yani okul çağına kadar oyunlardan ne kadar uzak tutabilirsek o kadar iyi, sizin de mücadeleniz o kadar geç başlayacaktır. Bu yaştan itibaren artık ister istemez tanışacak ve okulda arkadaşlarıyla konuşurken güncel oyunlardan konuşmak çocukların sosyalleşme araçlarından biri olacaktır. Ancak kullanacağı telefon tablet sizin kontrolünüzde olmalı. Bu yaş grubu için günde 1 saat olarak sınırlandırmalısınız. Zamanı çocuk kontrol edemez. O nedenle oyun esnasında “ oyunun bitmesine 30 dak., oyunun bitmesine 15 dakika gibi minik hatırlatmalar yapılabilir. Bu her gün bir hakmış gibi çocukta bir algı oluşturulmamalıdır. Nasıl ki çocuğumuzu her gün parka götürmüyor, her gün sokakta oynaması için dışarı çıkarmıyorsak internette aynı olmalı ve nasıl süre bitince kararlı bir şekilde eve dönüyorsak süre bitince de kararlı bir şekilde (süremiz bu kadar diyerek) telefonu almalıyız. Kesin ve net olmalı, taviz vermemeliyiz. Unutmayalım ki çocuklar sınırlar olursa mutlu ve özgürdür. Çocuğa farklı aktiviteler yapmasını sağlamalıyız. Başta bu alışkanlığı bu şekilde oturtmanız işinizi kolaylaştıracaktır. Çocuğun canı sıkılıyor olması sizi telaşlandırmasın her çocuk sıkılabilir. Bu iyi bir gelişmedir bununla nasıl baş edebileceğini öğrenir. Emin olun ki yapacak bir şey bulurlar yeter ki biz internet alternatifini ortadan kaldıralım. İnternet olduğu zaman başka bir şeye ihtiyaç duymayacaktır.

Lise çağındaki çocuğa sınır konulabilir mi?

• Lise çağındaki çocuğunuz için gün içinde saat sınırlandırması yapmak elbette çok ütopik olacaktır. O nedenle bunu biz ebeveynlerin de uygulayacağı şekilde akşam yemekte sofraya telefon getirmemek gibi bir sınırlandırma yapılabilir.
• Ders çalışmaya odasına giderken dikkatini dağıtmaması için telefonunu odanın dışında bırakması sağlanabilir.
• Akşam belli bir saatden sonra telefonu kapatmak gibi bir uygulama yapılabilir. Bu çocuğun uyku düzeninin bozulmasının önüne geçecek, gece uykusunu alıp ertesi gün derste algıları daha açık olacaktır. Uyku düzeninin bozulması derslerini ve normal yaşantısını olumsuz etkileyecektir.

Peki bu internet bağımlılığının tedavisi var mıdır?

Tabi ki vardır.

Çocuğumuz bağımlıysa neler yapabiliriz?

• Düşük benlik kaygısına, sosyal kaygıya sahip çocuk ve gençlerde daha çok görülebiliyor. O nedenle öncelikle altta yatan sebebin anlaşılması gerekir. Çünkü internet o durumda olan bir gencin vakit geçirdiği, onu yargılamayan, onu olduğu gibi kabul eden, onu puanlarla ödüllendiren, değerli olduğunu hissettiren, sosyal medyada beğenilmesini, paylaşımda bulunmasını sağlayan, ona saygı duyan tek arkadaşı.
• Ailesi ile ilişki kuramayan, çatışan gençlerde daha çok görülüyor. Çocuğun bakış açısıyla onu seven, ilgisini sevgisini gösteren, oyun oynayan, onunla paylaşımda bulunan, onu kabul eden bir ebeveyne ihtiyaç var eğer bu gerçek anlamda yoksa hayatın gerçek sorunlarından uzaklaştıran tek limanı o internet olabiliyor. Bunun için çocuğun ihtiyaçlarının anlaşılıp ona göre ebeveyn danışmanlığı alınarak süreç yürütülebilir. Anne baba olmak, sorunsuz çocuk yetiştirmek gerçekten sanıldığı kadar basit bir durum değildir.
• DEHB (Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) şüphesi ve tanısı varsa tedavisi sürdürülmelidir.
• Dışarı çıkmayan, aile ile iletişim kurmayan, kimseyle sosyalleşmeyen ve zamanının büyük kısmını internette geçiren bir gencin ebeveyni iseniz inanın bu sizin tek başına baş edebileceğiniz bir durum değildir. Mutlaka yardım alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki hiçbir şeyin bir tek sebebi yoktur. Önce bir uzman tarafından bu sorunlar tespit edilip bağımlılığa sebep olan sebepler ortadan kaldırılmalıdır. Zaman içinde, internet bağımlılığının tedaviyi gerektiren bir psikolojik bozukluk olduğu kabul edilmesi gerekir. Bu konuda birçok devlet, kurum ve üniversiteler bu bağımlılığı tedavi etmek üzere destek merkezleri kurmuş hatta yatarak tedavi yollarına bile geçilmiş durumdadır. Bu konuda en iyi tedavi yöntemi ise Bilişsel Davranışçı Terapi ( BDT ) yönteminin olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.Bağımlılığın tedavisinde ise dürtü kontrol bozukluğu olarak değerlendirilmektedir. Bir çeşit kumar bağımlılığı gibi bir dürtü kontrol bozukluğudur ve tedavisi için öncelikle bağımlının iyileşmek için şunları öğrenmesi gerekir. 

Bunlar ise ;

• Düşüncelerini izlemeyi öğrenmelidir.
• Bağımlılığı tetikleyen duygu ve davranışı saptamalarını öğrenmelidir.
• Sorunlarla baş etme yöntemlerini öğrenmelidir.
• Eski hallerine dönmeyi engellemenin yollarını öğrenmelidir.

Başlangıcı olan her şeyin bir sonu da vardır. Bağımlılık olacak ve bilinçli ebeveynlerle çocuklarımız iyileşecek.

Bilişsel Davranışçı Terapide ( BDT ) hedefler şunlardır;

• İnternet kullanımıyla ilgili bilişsel çarpıtmaları açığa çıkarmak.
• Kişinin en kötü senaryoyu düşünmesini sağlamak.
• Bilişsel yeniden yapılandırma üzerinde çalışmak.
• İnternet kullanım zamanlarını kaydetmek.
• İnternet kullanımıyla ilgili düşünceleri listelemek.
• Maruz bırakma çalışması yürütmektir.

İnternet bağımlısı olduğunu hisseden kişilerin gecikmeden ve bu dürtü kontrol bozukluğu iyice kemikleşmeden, profesyonel destek alarak psikolojik bozukluğun önüne geçilebileceği unutulmamalıdır.