Öncelikle herkese merhabalar.

Bu yazı dizisine başlamadan önce kendimi tanıtmak isterim.

Uzun zamandır Cyrpto (Dijital) paralar ile ilgili araştırmalar yapmış bir iktisatçıyım diyebilirim. Yatırım yapmadan önce haliyle, yatırım yapacağınız alan ile ilgili iyi bir bilgi sahibi olmak istiyorsunuz.

Sonuç olarak yatırdığınız paranın sizler için birçok anlamı olabilir. Emek ve alın teri gibi…  

Kolay kazanılmıyor, neden kolay kaybedesiniz.

Cyrpto paralar birçoğumuzun ortak dili değil. Sebebi yazılım üzerine kurulu para sistemi olması. Yatırım veya alım için az da olsa bu alanda bilgi sahibi olmanız gerekli. Bu yazı dizisini de bu yüzden hazırlamak istedim.

Şu anda birçoğunuzun merak ettiği soruları tahmin edebiliyorum ve en baştan başlayarak sorularınıza cevap vermeye çalışacağım.

Bu paralar nasıl çalışır ve mantığı nedir? Neden bir anda hayatımıza girdi? Öncelikle bunların cevabını verelim.

Blockchain tabanında yazılım ile üretilen bu paraların çıkış amacı, dijital dünyada iş yapan yazılım firmalarının aralarındaki transferlerde, paranın yerine geçebilecek bir şey üretmek istemeleriydi.

Çünkü kıtalararası para transferleri ve bunun ücretleri hem maddi hem de iş yükü anlamında yorucu oluyordu. Bu hikaye ile başlayan dijital para dünyası bir anda bugünkü konumuna gelmedi.

2006’dan beridir kullanıldığı tahmin edilen bu coinler 2010’a gelindiğinde birçok trader firmasında dolar karşılığında satılmaya ve alınmaya başladı. Artık kendine ait 7 gün 24 saat çalışan borsaları olan bu dijital paraların değeri de 2010’larda oluşmaya başladı.

Peki insanlar neden Dolar verip dijital para almak istiyorlar?

Konu aslında çok basit.

Lidyalılardan beridir hiçbir gelişme gösteremeyen, bugün para diye adlandırdığımız mübadele aracı, artık çok eski geliyor.

Çağımız yazılım çağı ve artık ağır fabrikalar bile ufak tefek makinalarla (robotlarla), yazılımlarla birçok işi daha pratik ve daha küçük alanlarda yapmaya başladı.

0’lardan ve 1’lerden oluşan bir dünya artık ‘hepimizin geleceği’ dersek hiç yanlış olmaz.

Tüm bu yazılım gelişmelerinden sonra hâla eski çağlardan kalma takas aracını kullanmak da, gerçekten insana saçma geliyor. Bunun değişeceğine inanan bir çok insan, dijital paralara yatırım yapıp, günün birinde bunların takas aracı olacağına ve fiziksel paraların zamanla ortadan kalkacağına inanıyor.

Bu düşünce, yatırımcıların onlarca sebebinden sadece biri.

Diğer bir talebi oluşturanlar ise traderlar. Yani ‘al-sat’çılar…

Bunların sebebi de ciddi bir borsa ve talepte olan ciddi bir kitle olması. Buna rağmen şu an arz eden bir o kadar kısıtlı. Karlı alım satımlar yapmak hiç de zor değil.

Arzın kısıtlı olduğu cümlesini açarsak; bu yazılım paraları blockchain tabanına yazılırken, sayısı en başta belirleniyor.

Örneğin; tüm dünyada 21 milyon adet Bitcoin olacak ve bu hiçbir zaman 22 milyon olmayacak.

Bunun beraberinde getirdiği sebepler ise yatırımcı için genelde olumlu.

En olumlu sebebi ise enflasyonu yok.

Yani yıllar sonra baktığınızda yatırımınızın değer kaybetmesi için sadece talebin değişmesi gerekli. Diğer başka hiçbir faktör değerini kaybetmesine neden olmayacak.

En çok merak edilen sorulardan bir tanesi de, her paranın merkez bankasında bir karşılığı vardır (altın, gümüş vb.)

Bu durum bazı para çeşitleri için gerçek değildir ama o konumuz değil.

Peki bu paranın karşılığı ne?

Bu dijital paraların karşılığı block…

Yani bunu bir küp olarak düşünebilirsiniz.

Ne var bu küpün içinde? Bu küpün içinde, milyonlarca ekran kartının çalışması sonucu elde edilen algoritmalar var, milyonlarca işlem var, binlerce KW elektrik enerjisi var, emek var. Yani bir karşılığı yok demek yanlış.

En çok sorulan sorulardan bir tanesi de bu küplerin sahibi kim?

Hemen kısaca bu konuyu da anlatmaya çalışalım.

Bu paraların her hangi bir sahibi yok. Yazılımlarının sahipleri var.

Olayın bir başlatıcısı var ama olay belli…

Bir süre sonra başlatanın kontrolünden çıkıyor. Çünkü minerlar (üreticiler) tarafından üretilen bu küpler onun olmuyor üretenin oluyor.

Bu ‘coin’leri kim ‘mining’ yapıyorsa o da bu ‘coin’in sahibidir.

Mining ve üretim konusunu da anlatmadan yazıyı tamamlamak olmaz.

Mining denilen olay madencilik. Bir nevi üretici diye düşünebilirsiniz.

Bu üreticiler sahibi oldukları bilgisayarların ekran kartlarını bu iş için ayırıp bu blockchain tabanında başlatılan yazılımlara devam niteliği sağlıyorlar.

Binlerce ve hatta milyonlarca ekran kartı bir ‘block’ içinde ki yazılım kodlarını çözmek için saatlerce çalışıyor ve bir küp oluşunca yeni bir küpe geçiliyor.

Böylelikle bir zincir oluşuyor. Tek tek ve sıra sıra giden bir sistem.

Amaç sadece yazılım kodlarını çözmekte değil.

Dünyada yapılan tüm transfer işlemleri de bu küplerin içlerine düşüyor ve o küpün içinde çalışanlar, bu işlemleri onaylayanlar oluyor.

Sistem kendi kendini devam ettiriyor.

O yüzden bir banka operasyonunun yaptığı para transferleri ve onaylama işlemlerini de aslında üreticiler yapıyor.

Üç onay işleminin ardından sizin dünyanın bir ucuna gönderdiğiniz dijital paranız saniyeler içinde diğer tarafın cüzdanına girmiş oluyor.

Bu algoritmaları ‘asal sayılar’ gibi düşünebilirsiniz.

1-3-5-7-11 derken hızlıca ilerleyebilirsiniz ama ilerledikçe zihniniz zorlanmaya başlar ve belli yerden sonra devamını getirmek için kağıt kaleme ihtiyaç duyarsınız.

Belli bir yere geldikten sonra kağıt kalemle yaptığınız hesap çok uzun süreler alabilir .

Bu küp zinciri de tıpkı bunun gibi ilk başlarda çok kolay çözülen algoritmalar halinde, küp zinciri uzadıkça zorlaşmaya başlıyor.

Hatta milyon küpler oluştuktan sonra bir küpü oluşturmak için binlerce ekran kartı günlerce çalışabilir durumda olması gerekiyor.

İşte bu küpün oluşmasında payı olan o binlerce ekran kartı da bu bir küpü aralarında paylaşırlar ve bu sistem böyle devam eder.

Ekstra kazanç imkanı sağlayan olanak ise bazı para transferlerini özel olarak hızlandırabilmenizdir.

Bunun için fee (bağış, komisyon) denilen küçük miktar ödemeler yaparak işleminizi daha hızlı hale getirirsiniz.

Bu tamamen sizin tercihiniz. Eğer bu şekilde transfer yaparsanız o belirlediğiniz ‘fee’ de bu küplerin içine düşer. ‘Mining’ yapan ekran kartları ve bu transferleri onaylayan üç tanesi de sizin belirlediğiniz bu ücreti aralarında üçe bölmüş olurlar.

Böylelikle komisyon zincirin dışına çıkmaz ve sistem kendi kendini devam ettirir.

Muazzam bir sistem.

Yukarda bilgisini vermeye çalıştığım dijital para dünyası için sayfalarca yazı yazılabilir

Ben sizlere ana konuyu çok dağıtmadan anlatmaya çalıştım

Umarım zihninizde bir şeyler uyandırmayı başarmışımdır.

Yazının devamı sizlerden gelen ‘sorulara’ vereceğim ‘cevaplar’ şeklinde devam edecektir.

Hiçbir yazım yatırım tavsiyesi değildir. Bilgilendirme amaçlıdır.